رژیم فستینگ چیست؟ صفر تا صد روزه داری

فستینگ رایاتن

مقدمه ای بر رژیم فستینگ

اگر شما هم این روز ها درگیرکاهش وزن باشید حتما اسم رژیم فستینگ را شنیده اید. این رژیم در حال حاضر به یکی از معروف ترین و محبوب ترین رژیم های غذایی در دنیا شناخته شده است. رژیمی که دارای الگوی غذایی خاص می باشد و مزایای زیادی برای سلامتی دارد. هدف از این رژیم، کاهش وزن، تقویت سلامتی و ساده زیستی است. تحقیقات نشان می دهد رژیم فستینگ برای بدن و مغز مفید است و طول عمر را بالا می برد. این رژیم فستینگ تفاوت‌های زیادی با آنچه به عنوان روزه‌داری می‌شناسیم دارد و آن این است که الگوهای مختلفی برای این رژیم وجود دارد و ساعات آن می‌تواند متغیر باشد.

رژیم فستینگ چگونه است؟

رژیم غذایی فستینگ یا روزه داری متناوب یک رژیم غذایی است که مصرف غذاهای جامد در یک دوره زمانی خاص را محدود می کند. در یک توضیح علمی تر می توان گفت که فستینگ فرآیندی است که در آن شما عمدا خود را از خوردن در یک دوره زمانی خاص محدود می کنید. فراوانی مصرف مواد غذایی در افراد امروزی منجر به دوره‌های طولانی دریافت انرژی روزانه و دوره‌های کوتاه روزه‌داری می شود. همچنین رژیم‌های پرکالری و سبک زندگی کم تحرک بر متابولیسم بدن تأثیر می‌گذارد و سال به سال شیوع چاقی، دیابت، بیماری‌های قلبی عروقی، سکته مغزی و زوال عقل را افزایش می‌دهد.

انواع رژیم فستینگ

بسته به اهداف خاص سلامتی یا تناسب اندام شما، رویکردهای مختلفی برای روزه داری وجود دارد. در اینجا به معرفی مشهور ترین انواع رژیم فستینگ اشاره خواهد شد:

  • ۱۶/۸ (۱۶ ساعت ناشتا، ۸ ساعت غذای آزاد)،
  • ۲۰/۴ (۲۰ ساعت ناشتا، ۴ ساعت غذای آزاد)

ü    ۵: ۲ (۲ روز مصرف کالری محدود، ۵ روز غذای آزاد)

  • ۴: ۳ (۳ روز مصرف کالری محدود، ۴ روز غذای آزاد)
  • رژیم فستینگ یک روز در میان
  • ۱۶/۸ (۱۶ ساعت ناشتا، ۸ ساعت غذای آزاد)

این الگو مانند روزه ای است که اکثر ما می شناسیم، البته با کمی تفاوت. در این نوع رژیم از بعد از شام تا ناهار فردا به مدت ۱۶ ساعت چیزی خورده نمی شود. در ۸ ساعت زمان مصرف غذای آزاد باید از خوراکی های فرآوری شده و پرکالری اجتناب کرد. این رژیم از روزه داری آسان تر است و شما فقط وعده صبحانه را حدف خواهید کرد؛ یعنی اخرین وعده غذایی که شام است را ساعت ۸ خورده و فردای آن روز ساعت ۱۲ ظهر ناهار را میل کنید. در این فاصله از نوشیدنی های بدون کالری می توانید برای هیدراته نگه داشتن بدن استفاده کنید.

دستورالعمل پیشنهادی برای انتخاب یک پنجره زمانی در رژیم فستینگ ۱۶ / ۸

برای شروع، با انتخاب یک پنجره ۸ ساعته و محدود کردن مصرف غذا به آن بازه زمانی شروع کن.

پنجره های زمانی محبوب ۱۶ / ۸ عبارتند از:

  • ۷ صبح تا ۳ بعد از ظهر
  • ۹ صبح تا ۵ بعد از ظهر
  • ساعت ۱۲ بعد از ظهر تا ساعت ۸ شب
  • ساعت ۲ بعد از ظهر تا ساعت ۱۰ شب

اکثر رژیم گیرندگان ترجیح می‌‎دهند از ۱۲ ظهر تا ۸ بعد از ظهر غذا بخورند، زیرا باید فقط یک شب ناشتا باشی و صبحانه را حذف کنی، اما می‌‎توانی ناهار و شام خود را همراه با چند میان وعده در طول روز نوش جان کنین. برخی دیگر بین ساعت ۹ صبح تا ۵ بعد از ظهر غذا می‌‎خورند، که هم فرصت دارند در ساعت ۹ صبح صبحانه بخورند، هم می‌‎توانند ناهار خود را میل کنند و هم نزدیک به ساعت ۴:۳۰ بعد از ظهر یک شام زودهنگام یا یک میان وعده‌‎ی سنگین میل کنند.

اصلی‌ترین فایده‌ی رژیم ۸:۱۶  این است که اجرای آن راحت است و ریتم نرمال زندگی تو را به هم نمی‌زند.

یک خطر که با رعایت رژیم فستینگ ممکن است به سراغ تو بیاید، این است که با چند ساعت نخوردن غذا، اشتهای تو تجمع پیدا کند و بیشتر از حالت عادی غذا بخوری به جای لاغر شدن، وزنت افزایش پیدا کند.

  • ۲۰/۴ (۲۰ ساعت ناشتا، ۴ ساعت غذای آزاد)

این رژیم در سال ۲۰۰۱ معرفی شد که ۲۰ ساعت غذا با کالری بسیار کم خورده می شود و ۴ ساعت با حالت عادی. جالب است بدانید که نام دیگر این رژیم، رژیم جنگجو است چرا که جنگجویان باستانی در طی روز کم غدا می خوردند و در شب اگر جنگ را پیروز می شدند، به اندازه کافی غذا مصرف می کردند. در طول فستینگ ۲۰ ساعته باید سعی شود مقدار کمی از لبنیات، سبزیجات و پروتئین مصرف شود و در ۴ ساعت تا آنجا که می توان غذا خورده شود. بهتر است در این ۴ ساعت از غذاهای فرآوری شده و پرکالری استفاده نشود.

هافمکلر(بنیان گذار رژیم جنگجو) پیشنهاد می کند که هر فردی که رژیم جنگجو را شروع می‌‎کند ابتدا باید یک برنامه اولیه سه هفته ای و سه مرحله ای را دنبال کند تا توانایی بدن در استفاده از چربی برای انرژی را بهبود بخشد.

فاز اول (هفته اول): "سم زدایی"

به مدت ۲۰ ساعت در طول روز از آب سبزیجات، آبگوشت شفاف، لبنیات (ماست و پنیر)، تخم مرغ آب پز و میوه ‌‎ها و سبزیجات خام مصرف کنید در طول دوره چهار ساعته پرخوری، یک سالاد با سس روغن و سرکه میل کنید و سپس یک وعده غذایی بزرگ یا چند وعده حاوی پروتئین گیاهی (لوبیا)، غلات کامل بدون گندم، مقدار کمی پنیر و سبزیجات پخته شده بخور. قهوه، چای، آب و مقدار کمی شیر را هم می توانی در طول روز مصرف کنید.

فاز دوم (هفته دوم): "چربی بالا"

به مدت ۲۰ ساعت در طول روز از آب سبزیجات، آبگوشت شفاف، لبنیات (ماست و پنیر)، تخم مرغ آب پز و میوه‌‎ها و سبزیجات خام مصرف کنید. در طول دوره چهار ساعته پرخوری ، یک سالاد با سس روغن و سرکه و سپس پروتئین حیوانی با چربی کم مثل فیله مرغ، سبزیجات پخته و حداقل یک مشت آجیل بخورید. لازم به ذکر در مرحله دوم هیچ غلات یا نشاسته ای مصرف نمی‌‎شود. همانطور که از نام فاز دوم رژیم جنگجو برمی‌‎آید، فاز دوم خاصیت کتوژنیکی دارد.

فاز سوم (هفته سوم): "کاهش چربی نهایی"

این مرحله بین دوره‌‎های مصرف کربوهیدرات بالا و پروتئین بالا چرخه درست می‌‎شود به این صورت که:

  • یک تا دو روز پر کربوهیدرات
  • یک تا دو روز سرشار از پروتئین با کربوهیدرات کم
  • یک تا دو روز پر کربوهیدرات
  • یک تا دو روز سرشار از پروتئین و کربوهیدرات کم

غذاهایی که در مرحله کم خوری رژیم جنگجو باید در وعده های کوچک مصرف شود:

  • میوه ها:  سیب، موز، کیوی، انبه، هلو، آناناس و غیره.
  • آب سبزیجات چغندر، هویج، کرفس و غیره.
  • آبگوشت مرغ، گوشت گاو و غیره
  • سبزیجات خام:  سبزی، هویج، فلفل، قارچ، پیاز و غیره.
  • چاشنی‌ها مقدار کمی روغن زیتون، سرکه سیب و غیره.
  • لبنیات:  شیر، ماست، پنیر و غیره.
  • پروتئین:  تخم مرغ آب پز یا عسلی
  • نوشیدنی ها:  آب، قهوه، چای و غیره. 

غذاهایی که در مرحله پرخوری باید بخورید:

  • سبزیجات پخته شده:  گل کلم، کلم بروکسل، کدو سبز، سبزی و غیره.
  • پروتئین‌ها:  مرغ، استیک، ماهی، بوقلمون، تخم مرغ و غیره.
  • نشاسته:  لوبیا، سیب زمینی، ذرت، سیب زمینی شیرین و غیره.
  • غلات جو، کینوا، پاستا، نان، جو و غیره.
  • لبنیات:  شیر، پنیر، ماست و غیره.
  • چربی‌ها:  آجیل، روغن زیتون و غیره

غذاهایی که باید اجتناب کرد:

  • آب نبات
  • شیرینی و کیک
  • چیپس
  • فست فود
  • غذاهای سرخ شده
  • گوشت‌‎های فرآوری شده (گوشت ناهار، بیکن)
  • کربوهیدرات‌‎های تصفیه شده
  • شیرین کننده‌‎های مصنوعی
  • نوشیدنی‌‎های شیرین مانند آب میوه و نوشابه
صفر تا صد رژیم فستینگ | رایاتن

۵: ۲ (۲ روز مصرف کالری محدود، ۵ روز غذای آزاد)

این رژیم که به آن Fast Diet هم گفته‌می‌شود اولین بار توسط مایکل ماسلی و میمی اسپنسر تعریف شد. در این مدل شما ۵ روز هفته یک رژیم غذایی معمولی و سالم را دارید اما دو روز در هفته فقط ۵۰۰ کالری (زنان) تا ۶۰۰ کالری (مردان) مصرف می‌کنید. این مقدار کالری تقریبا یک‌چهارم کالری مصرفی شما در یک روز معمولی است.

سعی کنید این ۵۰۰ تا ۶۰۰ کالری را به دو وعده غذایی با ۲۵۰ تا ۳۰۰ کالری تقسیم کنید. پیشنهاد ما برای غذا این است که در این دو روز از غذاهای دارای پروتئین بالا مثل مرغ بدون پوست، آجیل، حبوبات در کنار غذاهایی با فیبر بالا مثل میوه‌هایی دارای قند کم و سبزیجات مثل هویج و توت‌فرنگی استفاده کنید.

شما می‌توانید هر دو روزی را که از هفته ترجیح می دهید انتخاب کنید، به شرطی که حداقل یک روز غیر روزه بین آنها فاصله باشد. یکی از روش‌های معمول برنامه‌ریزی هفته، روزه گرفتن در روزهای دوشنبه و پنج‌شنبه، با دو یا سه وعده غذایی کوچک است، سپس در بقیه هفته به طور معمول غذا مصرف کنید. رژیم غذایی ۵:۲ باعث کاهش وزن مشابه با رژیم‌‎های لاغری معمولی می‌‌‎شود. علاوه بر آن، این رژیم غذایی در کاهش سطح انسولین و بهبود حساسیت به انسولین بسیار موثر است. البته این رژیم کمی اصلاح شده است و انواع جدیدتری از رژیم فستینگ ارائه شده است. مثلا نوع اصلاح شده رژیم ۵:۲،  رژیم غذایی ۴:۳ است که در واقع چهار روز در هفته شما به صورت معمول غذا می‌‎خوری و ۳ روز کالری دریافتی را محدود میکنی. رژیم غذایی ۴:۳ به کاهش مقاومت به انسولین، آسم، آلرژی های فصلی، آریتمی های قلبی، گرگرفتگی یائسگی و موارد دیگر بیشتر کمک می‌‎کند.

به طور کلی اگر رژیم ۵:۲ به درستی انجام شود برای کاهش وزن بسیار موثر است. همچنین به کاهش چربی شکم کمک می‌‎کند و به حفظ توده عضلانی در طول دوره‌‎ی کاهش وزن منجر می‌‎شود‌.

رژیم فستینگ یک روز در میان

در این مدل یک روز در میان غذا می‌خورید. انواع مختلفی از این متد وجود دارد که در برخی از آنها اجاره مصرف ۵۰۰ کالری در روزهای روزه‌داری به فرد داده می‌شود. این مدل نسبت به مدل‌های قبلی کمی سخت‌تر و بهتر است از همان ابتدا از این متد کار خود را شروع نکنید. البته به خاطر سخت‌بودن این رژیم توصیه نمی‌شود به مدت طولانی از این رژیم استفاده کنید.

تحقیقات کمی در مورد این متد انجام شده‌است. طبق این تحقیقات این رژیم در مقایسه با دیگر رژیم‌های کم‌کالری معمولی، تأثیر متفاوتی روی کاهش وزن ندارد، پس شاید خیلی هم لازم نباشد به خودتان سخت بگیرید. توصیه ما این است که از روش‌های دیگر رژیم فستینگ استفاده کنید.

به انواع دیگری از رژیم فستینگ مانند روزه‌داری شبانه،روزه‌داری تمام روز،انتخاب روز و Eat Stop Eat می توان اشاره کرد که به طور مختصر در جدول زیر توضیح داده شده اند.

در رژیم فستینگ چه بخوریم؟

از نوشیدن مایعات در دوره فستینگ دریغ نکنید. در زمان های مجاز به غذا خوردن، "عادی غذا خوردن" اشتباه نیست، اما از خوردن غذاهای پرکالری و سرخ کردنی اجتناب کنید. چرا که تحقیقات نشان داده اند که مانع کاهش وزن در طول رژیم خواهد شد وباعث بهبود سطح سلامتی نخواهد شد.

اکثر متخصصان تغذیه رژیم مدیترانه‌ای را به عنوان یک برنامه غذایی اولیه مناسب برای تغذیه در رژیم فستینگ،می‌دانند. سبزیجات برگ‌دار، چربی‌های سالم، پروتئین بدون چربی و کربوهیدرات‌های پیچیده و تصفیه نشده مانند غلات کامل از جمله مواد غذایی مجاز در رژیم مدیترانه‌ای هستند که برای تغذیه در رژیم فستینگ نیز مناسب هستند.

فواید رژیم فستینگ

  • کاهش وزن
  • بهبود حساسیت به انسولین: انسولین – یا قند خون – با خوردن غذا در طول روز افزایش می‌یابد و این امر باعث می‌شود که چربی سوزی برای بدن دشوارتر شود. رژیم فستینگ می تواند به تنظیم سطح قند خون کمک کند و بدن را راحت تر از چربی های ذخیره شده استفاده کند. با گذشت زمان، این منجر به کاهش وزن می شود.
  • بهبود سلامت قلب: مزایای قلبی عروقی بالقوه ای مانند کاهش فشار خون بالا، کاهش کلسترول و کاهش التهاب داشته باشد.
  • افزایش آگاهی از نشانه های گرسنگی
  • بهبود ریتم شبانه روزی: خوردن در طول روز و ناشتا بودن در شب ممکن است به بهبود تنظیم هورمونی، کیفیت خواب و بهزیستی کلی کمک کند.
  • بهبود کیفیت رژیم غذایی: با حذف یا کاهش برخی غذاها - مانند اقلام فرآوری شده، نوشیدنی های شیرین، یا انواع خاصی از کربوهیدرات ها - ممکن است ناشتا بودن نسبی به شما در مصرف وعده های غذایی سالم کمک کند.
  • فواید گوارشی: بسته به غذاهایی که از رژیم غذایی خود حذف می کنید، روزه نسبی می تواند مشکلات گوارشی یا حساسیت های غذایی را تسکین دهد.

مضرات فستینگ چیست؟

روزه گرفتن می تواند راهی عالی برای رسیدن به کاهش وزن و سایر اهداف سلامتی شما باشد، اما معایبی نیز دارد.

  • یکی از چالش برانگیزترین جنبه ها مقابله با گرسنگی در طول دوره های فستینگ است، به خصوص زمانی که تازه شروع به کار کرده اید. همانطور که بدن شما با الگوی غذایی جدید خود سازگار می شود، ممکن است احساس گرسنگی و ناراحتی بیشتری داشته باشید که ممکن است نادیده گرفتن آن دشوار باشد.
  • یکی دیگر از عواملی که ممکن است افراد با آن دست و پنجه نرم کنند، انتخاب الگوی روزه داری است که متناسب با سبک زندگی آنها باشد.
  • اگر برنامه‌ای را انتخاب می‌کنید که روال روزانه‌تان را چالش‌برانگیزتر می‌کند، ممکن است سخت باشد که به آن پایبند باشید و ممکن است در نهایت این ایده را به کلی کنار بگذارید.
  • فستینگ همچنین می تواند خطر کمبود مواد مغذی را افزایش دهد، به خصوص اگر از قبل برنامه ریزی نداشته باشید یا روی گنجاندن غذاهای غنی از مواد مغذی در رژیم غذایی خود تمرکز نکنید. این می تواند سیستم ایمنی بدن شما را ضعیف کند و شما را مستعد ابتلا به بیماری ها کند.
  • توصیه می شود قبل از شروع روزه داری با یک پزشک صحبت کنید تا مشخص شود که آیا این روش برای دستیابی به اهداف سلامتی شما مناسب است یا خیر.
  • پزشک می تواند به شما در انتخاب روش مناسب کمک کند یا روش موثرتری را برای مدیریت عواملی مانند وزن و سلامت کلی توصیه کند.

عوارض جانبی:

  • سردرد و سبکی سر: این عوارض اغلب به دلیل کم‌آبی و عدم تعادل الکترولیت‌ها رخ می‌دهند.
  • یبوست، اسهال، تهوع و نفخ:این مشکلات گوارشی معمولاً به دلیل کم‌آبی و تغییرات غذایی هنگام روزه‌داری ایجاد می‌شوند.
  • تغییرات خلقی و تحریک‌پذیری:قطع مصرف مداوم قند باعث علائم مشابه ترک مواد مخدر شامل تغییرات خلقی، تحریک‌پذیری، اضطراب و دشواری در تمرکز می‌شود.
  • خستگی: این عارضه اغلب هنگام گذار از رژیم غذایی پرکربوهیدرات به روزه‌داری رخ می‌دهد و ناشی از مصرف ناکافی کالری یا عدم مصرف مواد غذایی با چربی بالاست.
  • بوی بد دهان: این عارضه به دلیل افزایش سطح استون، کاهش جریان بزاق، کم‌آبی و تغییرات در میکروبیوتای دهانی رخ می‌دهد.

چگونه روش مناسب روزه داری را انتخاب می کنید؟

 انتخاب یک روش روزه داری یک تصمیم شخصی است که باید از سبک زندگی فعلی شما حمایت کند و در عین حال به شما در رسیدن به اهداف تناسب اندام کمک کند.دستورالعمل های زیر می تواند به شما کمک کند تا تعیین کنید کدام روش برای شما مناسب است:

  • سلامتی خود را در نظر بگیرید: اگر شرایط پزشکی زمینه‌ای دارید، هنگام انتخاب باید این موارد را در نظر بگیرید. برخی از روش‌های روزه‌داری ممکن است برای افراد مبتلا به شرایط خاص - مانند دیابت، بارداری، فشار خون بالا و صرع - مناسب نباشد، بنابراین همیشه قبل از شروع روزه‌داری با پزشک خود صحبت کنید.
  • سبک زندگی خود را ارزیابی کنید: روال روزانه، برنامه کاری و تعهدات اجتماعی خود را در نظر بگیرید. روزه باید مکمل سبک زندگی شما باشد نه اینکه آن را مختل کند. این بدان معناست که شما باید روشی را انتخاب کنید که بتوانید به راحتی آن را در برنامه روزانه خود ادغام کنید.
  • به تدریج شروع کنید: اگر تازه روزه می‌گیرید، توصیه می‌شود با یک گزینه کم‌محدود شروع کنید تا ببینید آیا برای شما مفید است یا خیر. همانطور که به روزه گرفتن عادت می کنید، می توانید رویکرد گسترده تری را تجربه کنید.
  • بر پیشرفت خود نظارت کنید: صرف نظر از اینکه کدام روش را انتخاب می کنید، نظارت منظم بر پیشرفت شما مهم است. این به شما کمک می کند تا تعیین کنید که آیا نیاز به تنظیم روتین روزه دارید تا آن را قابل کنترل تر کنید.
  • هیچ رویکرد یکسانی برای روزه داری وجود ندارد. روش مناسب برای شما به شرایط و اهداف شما بستگی دارد.
  • مهمتر از همه، مهم است که سلامت و تندرستی خود را در اولویت قرار دهید.

توصیه های کلی در رابطه با رژیم فستینگ

  • فراموش نکنید که هنگام روزه داری، هیدراته ماندن بسیار مهم است. روزه داری متناوب بدن شما را تحت فشارهای سالم قرار می دهد، اما با اجازه دادن به خود برای کم آبی به استرس اضافه نکنید.
  • به طور کلی هنگام روزه داری می توانید نوشیدنی های کمتر از ۵۰ کالری مصرف کنید که شامل قهوه سیاه، چای شیرین نشده و آب لیمو می شود.
  • یافتن مؤثرترین برنامه روزه متناوب برای شما، خواه ۱۶ ساعت روزه داری (یا بیشتر یا کمتر) کاملاً به سبک زندگی و حتی ترکیب بدن شما بستگی دارد. چیزهایی که متابولیسم بدن شما را تحت تاثیر قرار می دهند شامل رژیم غذایی، سطح استرس، کیفیت خواب، و میزان ورزش یا تحرک روزانه است.
  • صرف نظر از سبک روزه داری که انتخاب می کنید، همیشه به نحوه شکستن روزه توجه داشته باشید.
  • هنگام شکستن روزه متناوب خود بهترین روش این است که از مصرف غذاهای پر قند و کربوهیدرات که تمام کارهای سختی را که انجام داده اید خنثی می کند، خودداری کنید.
  • در عوض، روی غذاهای مغذی مانند سبزیجات و غذاهای سرشار از چربی های سالم مانند آووکادو تمرکز کنید.
  • حدود نیم ساعت قبل از غذا، با دمنوش مورد علاقه برای تقویت سیستم گوارش خود شروع کنید.چند نوشیدنی پیشنهادی برای تقویت آنزیم گوارشی:
  • یک فنجان آب داغ
  • یک نصف لیمو ترش (آنزیم های گوارشی را تحریک می کند)
  • دو سر پر از سرکه سیب (سطح pH روده را برای رشد باکتری های سالم متعادل می کند)
  • یک پیمانه دارچین (برای تثبیت سطح قند خون)